از اجزای مهمی که در سیستم لوله کشی استفاده می‌شود شیر یکطرفه هیدرولیک است که با نام چک ولو هیدرولیک نیز شناخته می‌شود. این قطعه از پرکاربردترین شیرآلات هیدرولیک بشمار می‌رود که با عبور سیالاتی مثل: مواد مایع و همچنین گازها ارتباط مستقیمی دارد. شاید فکر کنید که استفاده از شیر یک طرفه خیلی مهم نباشد، اما با خواندن این مقاله به اهمیت استفاده از چک ولو هیدرولیکی در سیستم لوله کشی خانه‌هایتان پی خواهید برد.
ما در این مقاله می‌خواهیم توضیحاتی در این خصوص که شیر یکطرفه هیدرولیک چیست؟ و بعد از آن به بررسی کاربرد آن بپردازیم. با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
چک ولو هیدرولیک چیست؟
شیر یکطرفه یک وسیله است که به سیالاتی مثل: مواد مایع و گازها اجازه میدهد که تنها در یک مسیر حرکت کنند و از جریان معکوس این سیالات در خط لوله جلوگیری می‌کند.
چک ولو از جمله قطعاتی است که می‌تواند به صورت خودکار عمل کند، این به این معناست که هیچ‌گونه دسته شیر در خارج از شیر یکطرفه برای باز و بسته کردن شیر یکطرفه وجود ندارد.
شیر یکطرفه پمپ آب چیست؟
همانطور که از اسم این شیر مشخص است شیر یکطرفه پمپ آب ، تنها اجازه عبور سیالات را در یک جهت میدهد و امکان عبور سیال در جهات دیگر وجود ندارد و یا از عبور آن جلوگیری می کند. عملکرد شیر یکطرفه به صورت خودکار بوده، بدین صورت که توسط دیسک و فنر قرار گرفته درون آن، از بازگشت سیال جلوگیری می کند.هواگرفتن پمپ علاوه بر آسیب به اجزای لوله کشی، شیرآلات و پمپ، باعث کاهش بازدهی پمپ نیز می شود به همین دلیل این شیر یک طرفه پمپ که به آن چک ولو هم می گویند، همراه با پمپ آب نصب می شود که از بازگشت آب پر فشار به لوله آب ورودی جلوگیری کند و همچنین باعث جلوگیری ازهوا گرفتن پمپ آب شود .
مکانیزم شیر یکطرفه
اجزای داخلی شیر یکطرفه که موجب باز و بسته شدن خودکار شیر یکطرفه می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:
- بدنه شیر یکطرفه
- پوشش شیر یکطرفه
- دیسک شیر یکطرفه
- لولا شیر یکطرفه
مکانیزم شیر یکطرفه خیلی ساده است و شامل همان مواردی است که در بالا ذکر شده است. اما در بعضی از شیر‌های یکطرفه با‌توجه به‌نوع طراحی و استفاده آن‌ها، برخی قسمت‌های دیگر مانند: بازویی دیسک، بلبرینگ، توپی ممکن است به آن‌ها اضافه شوند.
نحوه عملکرد چک ولو هیدرولیک
طریقه عملکرد شیر یکطرفه به این شکل است که دیسک داخلی شیر که موجب باز شدن شیر می‌شود، به سیالاتی مانند: مواد مایع و گازها اجازه میدهد که فقط در جهت جلو حرکت کنند.
وقتی‌که سرعت جریان سیالات در جهت جلو کاهش پیدا کند یا کاملا مسیر حرکت سیالات بر‌عکس شود، دیسک به شکل خودکار بسته می‌شود و با این کار موجب مسدود شدن شیر یکطرفه و همچنین مانع حرکت مواد می‌شود.
کاربرد شیر یکطرفه
شیر‌های یک طرفه در هر بخش از تاسیسات مکانیکی ساختمان مانند: پمپ آب خانگی و یا خارج از ساختمان در سیستم لوله کشی فاضلاب می‌توان از آن استفاده کرد.
این شیر کاربردهای فراوانی دارد که از آن‌ها می‌توان به: صنایع وابسته به مایعات مثل سیستم لوله کشی آب و فاضلاب و انواع پمپ آب و همچنین کنتور آب، پمپ باد و همچنین تجهیزات گرمایشی مثل پکیج و آبگرمکن و حتی در تجهیزات وابسته به گاز و بخار آب نیز می توان اشاره کرد.
از موارد دیگر کاربرد شیر یکطرفه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شیر یکطرفه ست کنترل
- شیر یکطرفه کولر گازی
- شیر یکطرفه گاز
نصب شیر یکطرفه فاضلاب
حتما تا این قسمت از مقاله به لزوم نصب شیر یکطرفه در لوله‌کشی فاضلاب ساختمان پی برده‌اید، همانطور که متوجه شدید شیر یکطرفه از ورود مواد به داخل لوله اصلی فاضلاب که خارج از ساختمان قرار گرفته است، مانع از برگشت دوباره این مواد به داخل سیستم لوله‌کشی فاضلاب ساختمان می‌شود.
در شرایطی که خط لوله فاضلاب، نسبت به سیفون آن دارای مقداری شیب باشد، احتمال برگشت مواد به داخل ساختمان به دلیل اتفاقاتی مانند: سیل و بارندگی‌های شدید، خیلی زیاد است.
شیر یکطرفه در سیستم فاضلاب ساختمان بین سیفون و لوله فاضلاب قرار می‌گیرد. که در صورت برگشت مواد فاضلابی این شیر مواد را به سمت لوله فاضلاب می‌راند و مانع از ورود دوباره آن‌ها به سیفون می‌شود.
توجه کنید که گرفتگی شیر‌های یکطرفه در اثر تجمع مواد فاضلابی است که یکی از معایب شیر‌های یکطرفه فاضلاب است؛ بنابراین با استفاده کردن از شیر یکطرفه در سیستم فاضلاب ساختمان‌هایتان حتما آن‌ها را سالی یک بار بررسی و پاکسازی کنید تا از بروز مشکلاتی مثل گرفتگی لوله های فاضلابی جلوگیری کنید.
شیر یکطرفه آب
از کاربرد دیگر شیر آب یکطرفه استفاده آن در سیستم لوله‌کشی آب ساختمان است. شیر‌های یکطرفه آب را در مسیر لوله کشی به این منظور قرار می‌دهند که اگر به هر علتی آب ساختمان قطع شد، آبی که در لوله‌های ساختمان مانده است به سمت لوله اصلی برنگردند.
شیر یکطرفه آب ساختمان بعد از کنتور قرار می‌گیرد به همین علت می‌توان از شیر آب یکطرفه به‌عنوان شیر یکطرفه کنتور آب نام ببرید.
شیر یکطرفه آبگرمکن
همانطور که متوجه شدید شیر یکطرفه کاربردهای بسیار متنوعی دارد مانند: استفاده کردن از آن در سیستم لوله کشی آبگرمکن.
شیر خودکار آبگرمکن برای جلوگیری از ورود و برگشت آب به داخل آبگرمکن نصب می‌شود تا در هنگام هر‌گونه اتفاقی مانند: شکستگی لوله‌ها، آب درون مخزن آبگرمکن تخلیه نشود.
روش نصب شیر یکطرفه آب گرمکن به این شکل است که حتما به جهت پیکان که روی شیر مشخص شده است و مسیر حرکت سیال را نشان می دهد، دقت کنید و بعد شیر را در مسیر لوله بگذارید.
شیر یکطرفه پمپ باد
وظیفه شیر یک طرفه کمپرسور این است که جریان هوا را در به سمت مخالف مسدود کند و فقط اجازه دهد هوا از یک طرف به طرف دیگر جریان داشته باشد.
گاهی بیش از 5 عدد شیر یکطرفه در یک کمپرسور باد بکار می‌رود. علت استفاده چک ولو در کمپرسور، حفظ فشار هوا در بخش های مختلف دستگاه است و همچنین از ورود دوباره هوای فشرده شده خارج از مخزن به درون مخزن و لوله‌ها جلوگیری می‌کند.
شیر یکطرفه پکیج
اگر پکیج شما از نوع دو مبدل باشد، به شیر یکطرفه نیاز دارد. به علت اینکه در پکیج‌های دو مبدل وقتی که به آب گرم نیاز دارید، مسیر گردش آب در مدار رادیاتورها قطع می‌شود و در‌عوض آن آب از مبدل اصلی به مبدل ثانویه می‌رود تا به شیر آب گرم برسد.
برگشت آب از مدار رادیاتورها از طریق پمپ و چند‌راهه صورت می‌گیرد، شیر یکطرفه باید در این مسیر قرار بگیرد تا آب تنها از طریق چند‌راهه به مبدل ثانویه وارد شود و مانع از عبور آب از مبدل ثانویه به چند راهه شود.
نصب شیر یکطرفه پمپ آب خانگی
استفاده از شیر یکطرفه در پمپ آب خانگی همانند سیستم فاضلاب مهم است. به دلیل اینکه استفاده از سیستم پمپ آب خانگی در ساختمانی، فشار آب درون لوله‌ها نیز کم می‌شود، پمپ آب روشن می‌شود و باعث می‌شود آب درون مخزن را به داخل لوله‌های ساختمان پمپاژ شود.
سخن پایانی
با توجه به مطالب بالا تا حد زیادی به مهم بودن استفاده از شیر یک طرفه در سیستم لوله کشی آب و فاضلاب، پکیج، کمپرسور باد، آبگرمکن پی بردید. شما می‌توانید شیر‌های یکطرفه با‌کیفیت و با قیمت مناسب را از صنعت هیدرولیک تهیه فرمایید.